نو معتزله که به نوعی احیاگر تفکر معتزلی در دو قرن اخیر محسوب می‌شود، دارای شباهت‌ها و نیز تمایزاتی با جریان تاریخی معتزله‌است. این نوشتار به بررسی وجوه تشابه و تمایز این‌دو می‌پردازد

در این نکته که ادیان آسمانی - به ویژه دین اسلام - بر هدایت و سعادت بشر تکیه و تأکید دارند و رستگاری او را هدف قرار داده‌اند، تردید نمی‌توان داشت. پرسش آن است که آیا سعادت بشر معطوف به ساماندهی جهان نادیده و غیب و آخرت است، یا سازماندهی همین دنیای عادی و مادی نیز تأمین کننده سعادت آدمی است و از این رو دین نسبت به آن نه تنها بی‌توجه نیست، بلکه برای آبادانی حیات این جهانی نامه و برنامه دارد.